ҚАЛАЙ ӨЗГЕРЕ АЛАТЫНЫН БІЛІҢІЗ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ӘР БӨЛІГІ

ЖОО

БАСТАМА ЖАЙЛЫ

Кез келген әлеуметтік реформа сарапшылар дерегін барынша көбірек жинаудан басталады. Біз бұл Бастаманы 2022 жылы 27-29 маусымда Астанада өткен Білім беру технологиясының IV халықаралық форумының қорытындысы бойынша жинақтауды жөн көрдік. Іс-шараға бастамашы болған «Астана» Халықаралық қаржы орталығының Үздіксіз кәсіби даму бюросы (BCPD Ltd.).

Осы Бастамамыз Жаңа Қазақстанның қазіргі білім жүйесінен болашақ жүйеге өту жолында «жетіспейтін аралықты» толтыруға көмектеседі деп сенеміз. Біз индустрия өз даусын шығарса, салалық министрліктер, нарық пен оның қатысушылары, жергілікті және халықаралық қауымдастық, барлық мүдделі тарап оны естігенін қалаймыз.

RAPID FORESIGHT

Бұл Бастаманы жинақтауда Rapid Foresight («Жылдам форсайт») әдісі қолданылды. Болашақты болжайтын және құрастыратын бұл құрал, сарапшыларға қысқа мерзімде жұмыс жөнінде тиімді және шынайы ұсыныс жасауға мүмкіндік береді.

Қазақстандағы білім жүйесі: Басталуы

Қазақстандық білім беру жүйесі КСРО жалпы білім беру жүйесінің бұлжымас бір бөлігі ретінде ХХ ғасырдың 20-30 жылдары қалыптаса бастады. Мемлекет пен большевиктік бюрократия барлық білім беру жүйесінің тапсырыс берушісі мен бақылаушысына айналды. Тез арада елді мекендердегі сауатсыздықты жаппай жою, өте көп мөлшерде мектеп, техникум мен институт ашу секілді нәтижелерге қарамастан, қазақстандық білім беру жүйесінде кеңестік жүйеге тән – идеяны қатаң ұстану, дербестіктің жоқтығы, жиі реформа секілді барлық кемшілік кездесті. Оның үстіне 1950-70 жылдардағы орта және жоғарғы білімді толық орыстандыру, ұлттық сана үшін ауыр соққы болып тиді.

Қазақстандағы білім жүйесі: Тәуелсіздік

Қазақстан тәуелсіздік ала салысымен бірден жаһандану жағдайында бәсекеге қабілетті кадрларды дайындауға негізделген ұлттық білім беру жүйесін құруға кірісті. Айқын жетістікті төмендегідей атап өтуге болады:

жаңа мектеп тұрғызу, қазақ тілінде оқытуды көптеп қолға алу, 4 ауысымдық оқытуды жою;
Бірыңғай ұлттық тестілеуді енгізу және жалпы орта білімнің 12 жылдық жүйеге ауысуы;
орта мектептің жоғарғы сатысында салалық оқытуға көшу, орта білімнен кейінгі кәсіби оқыту жүйесінің құрылуы;
дайындықтың үш деңгейлі жүйесіне өту – «бакалавриат - магистратура - докторантура»;
білім беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесін құру.

Кво статусы

Біз білім жүйесіндегі ауыртпалық тұрақты түрде өсіп жатқанын көріп отырмыз.

Онымен бірге білім беру процесінің негізгі қатысушылары – азаматтық қоғамның, оқушы мен ата-ананың, білім жүйесінің салалық қатысушылары, соның ішінде профессорлық-оқытушылық құрамның наразылығы артып барады. Салалық министрлік пен тұрғындар арасындағы қоғамдық келісім әзірге айқын көрініс тапқан жоқ.

Еліміздегі әдістемелік база өте әлсіз, ауыл және қала тұрғыны арасындағы білім беру сапасы жер мен көктей, ресурстың бөлінуінде тепе-теңдік жоқ, қолдау көрсету шарасы жетіспейді, әдіс-тәсіл ескірген, заңнама жетілмеген, барлық деңгейде кадр біліктілігі төмен, оқу орындары мен кадр тапшылығы тым жоғары.

Әзірге Қазақстанның қазіргі білім жүйесі мұндай серпіліске дайын емес, әйтсе де ары қарай дами түсу әлеуеті аса жоғары.

БАСТАМА

Бастама реформаның алғашқы қадамына қалай көмектеседі

Бұл Бастама ерекше құрылым негізінде жинақталған.

Ол «Мектеп – Колледж – ЖОО» деп бөлінген үш бөлімнен тұрады.

Реформа жүргізу үшін әр бөлім өз бетінше жұмыс істейтін бірнеше бағыттан тұрады, онда:

Трендтер – өзгерісті көздейтіні
Форматтар – ағымға сай ерекшелігі бар өзгерістер
Технологиялар – өзгерістің практикалық құралы
Мүмкіндіктер – алдағы әлеуеті зор бағыттар
Қауіп-қатерлер – білім жүйесіндегі кедергі жасауы мүмкін кемшіліктер
Нормативтік актілер – өзгерісті формалдық тұрғыда бекітуді қажет ететін құжаттар көрсетілген.

МЕТА МЕКТЕП

Біз ойлаған болашақ қазақстандық мектеп – жай мектеп емес:

Білім берудің жаңа моделін игерген мектеп

Ашық мектеп

Барлығына жайлы аймақ

Барлық дейгейде көшбасшылығы бар мектеп

Машықтар мектебі

ЕСЕПТІ ЖҮКТЕП АЛУ

МЕТА КОЛЛЕДЖ

Біз ойлаған болашақ қазақстандық колледж – бұл жай колледж емес:

«Икемді» колледж

Жұмыстан қол үзбей оқытатын және кәсіби құзырет беретін колледж

Жаңа технологияға арналған оқу полигоны

Мансап жолын бастау

Кәсіпқойландыру және әлеуметтендіру орталығы

ЕСЕПТІ ЖҮКТЕП АЛУ

МЕТА ЖОО

Біз ойлаған болашақ қазақстандық университет – бұл жай университет емес:

Өмір университеті

Цифрлы университет

Халықаралық деңгейдегі университет

ЕСЕПТІ ЖҮКТЕП АЛУ

БІЛІМГЕ РЕФОРМА ЖАСАЛАДЫ

Осы Бастаманы қолға алған сарапшылар тобы білім берудің барлық буынын жеке-жеке – мектеп, колледж бен ЖОО деп бөліп қарауға болатын жаңа моделін ұсынады. Әйтсе де олар әдістерді кешенді түрде өзгерткен жағдайда ғана барынша тиімді нәтиже береді. Мұндай жүйелілік – кез келген жастағы білім алушының жаңаша оқуға деген машығын қалыптастыру, қажет ақпаратты алу, күнде өзгеріп отыратын әлемге бейімделу, ары қарай қандай бағытта дамуды анықтау және ол үшін не керегін білу секілді ортақ мақсатқа жұмыс жасайды.

Басқаша айтқанда, мектеп, колледж бен ЖОО баланың қабілетін анықтап, мамандық алғанға дейін оның дамуына көмектесетін, soft skills пен өзіндік ойлауды үйрететін бірыңғай механизм ретінде жұмыс жасауы тиіс. Ал ересек адамның қабілеті өзгерсе, оған қызмет бағытын өзгертудің түсінікті алгоритмін ұсынады.

Кезеңдер

Қазақстандық білім жүйесіндегі қарама-қайшылықты ауыстыру үшін, алдағы бірнеше жыл маңызды кезең болмақшы. Сарапшылар тобының шешімін негізге ала отырып, барлық ұсынысты шартты түрде төрт кезеңге бөлуге болады.

I КЕЗЕҢ.

Оқу бағдарламасын толық тексеру. Қажетсіз білімнен бас тарта отырып, оларды өзектендіру, сонымен қатар білім берудің жаңа форматын анықтау.

II КЕЗЕҢ.

Білім беру мазмұнына, әсіресе, колледждер мен университеттер деңгейінде бизнестің, өндірістің, потенциалды жұмыс берушінің ат салысуын арттыру.

III КЕЗЕҢ.

Күнделікті оқу процесіне VR\AR, 3D-технологиялар, жасанды интеллект және машинамен оқыту секілді технологиялық шешім енгізу.

IV КЕЗЕҢ.

Білім беруді тереңінен және толық цифрландыру, соның ішінде, цифрлы колледждер мен университеттер, жұмысқа тұруға және өз білімін, машығы мен біліктілігін растауға цифрлы платформалар құру.

M.E.T.A СТИЛІНДЕ БІЛІМ БЕРУ

«M.E.T.A СТИЛІНДЕ БІЛІМ БЕРУ» – бұл Қазақстандағы білім жүйесін үйлесімді түрде өзгерту жұмысына арналған шынайы құрал.

Бұл дәл қазір осы өзгерістің бір бөлігі болуға дайын тұрған тәжірибелі мамандар мен кәсіпқойлар, зерттеушілер мен практиктердің атынан сөйлеп тұрған индустрия үні.

ЖОБАНЫ BCPD LTD ӘЗІРЛЕДІ

Қазақстан экономикасының қажетіне сай адам капиталын дамыту мақсатында BCPD нарықта алты жылдан астам уақыт бойы жұмыс істеп келеді. Біз кәсіби маман, сондай-ақ орта, жоғарғы және жоғарғы оқудан кейінгі деңгейдегі жас ұрпақты дайындауға бағытталған көптеген жоба мен бағдарламаны жүзеге асырдық. Сонымен қатар BCPD әлеуметтік маңызы бар білім беру, соның ішінде қазақстандық жастарды дамытуға ат салысатын жобаларды қолдауға жүйелі түрде жұмыс жүргізеді.

«Қазақстанда білім беруді өзгертуге қатысты бастама – индустрия үні» форсайты Peremena.media қатысуымен әзірленді. Бұл бала білімі мен тәрбиесінде білім беру реформаларының сараптамасындағы тәжірибеге сай трендке, оқушыларға білім беру курсын өткізуге, сондай-ақ STEAM-фестиваль және танымал ғылыми лекторий ұйымдастыруға маманданған медиа. Біз қазақстандық білім жүйесінде жаңа білім парадигмаларын әзірлеуге ат салысамыз және ата-анаға барлық нюансты түсінуге көмектесеміз.

info@bcpd.aifc @bcpd_aifc

Материалдарды көшіруге тек белсенді сілтеме болған жағдайда ғана рұқсат етіледі metarapid.bcpd.kz